Ga naar de inhoud

Overzicht

Wat als traumagerichte therapie (nog) niet lukt? Werkmodel voor traumagerichte behandeling en herstel

Samenvatting: Er is veel aandacht voor de rol van psychotrauma als generieke factor in psychiatrische aandoeningen. Dit heeft ertoe geleid dat wetenschappelijk onderzoek over psychotrauma en posttraumatische stressstoornis (PTSS) in de laatste tientallen jaren exponentieel is gegroeid. In 2020 is er door het Zorginstituut samen met partijen in de zorg een ‘Verbetersignalement Zinnige Zorg voor mensen met PTSS’ opgesteld zodat meer mensen met PTSS gerichte traumabehandeling krijgen. Er is een groep ouderen die geen traumabehandeling conform de richtlijn krijgt omdat men niet kan, wil of durft. Met name door onbekendheid met therapie en traumagerelateerde klachten maar ook door de veelheid aan comorbide problemen of angst voor ontregeling. Als er (nog) geen evidence-based traumabehandeling geboden kan worden, wat doe je dan? In deze bijdrage wordt een praktisch werkmodel uiteengezet om te komen tot gerichte keuzes in de behandeling.

Trefwoorden: PTSS, traumabehandeling, ouderen

Je moet ingelogd zijn om de rest van de inhoud te bekijken. Alsjeblieft . Geen lid? Join Us

Eenvoudig en effectief detecteren van psychisch hoog kwetsbare ouderen in de thuissituatie

Achtergrond: ‘Thuis oud worden’ resulteert in meer thuiswonende ouderen. Het detecteren van multidimensionele kwetsbaarheid, waaraan psychische kwetsbaarheid het meest bijdraagt, blijft een uitdaging.

Doel: Deze studie onderzoekt of negatieve emoties psychische kwetsbaarheid kunnen voorspellen.

Methode: Data zijn afkomstig van de ‘Belgian Ageing Studies’, een cross-sectionele studie die kwaliteit van leven bij thuiswonende ouderen onderzoekt. Kwetsbaarheid werd bij 10787 deelnemers gemeten met het ‘Comprehensive Frailty Assessment Instrument’ en negatieve emoties met ‘Geriatric Depression Scale’. ‘Chi kwadraat Automatische Interactie Detectie’ werd gebruikt om een hiërarchische volgorde van voorspellers voor hoge psychische kwetsbaarheid te identificeren.

Resultaten: Ouderen die zich vaak hopeloos voelen, niet tevreden zijn met hun leven en zich vaak vervelen, zijn in 84,5% van de gevallen psychisch hoog kwetsbaar.

Conclusie: Door drie vragen te stellen stijgt de kans op detectie van psychisch hoog kwetsbaren van minder dan 1/10 tot meer dan 8/10. Dit biedt perspectieven om grootschalig naar psychische kwetsbaarheid te screenen.

Trefwoorden: psychische kwetsbaarheid, detectie, negatieve emoties

Je moet ingelogd zijn om de rest van de inhoud te bekijken. Alsjeblieft . Geen lid? Join Us

Invloed van maladaptieve persoonlijkheidstrekken op gedragsmatige en psychologische symptomen bij dementie

Achtergrond: Dit onderzoek richt zich op de relatie tussen maladaptieve persoonlijkheidstrekken en ernst van gedrags- en psychologische symptomen bij dementie (BPSD), alsook de emotionele belasting van mantelzorgers gerelateerd aan BPSD.

Doel: Het meten van de ernst van BPSD-symptomen en bijbehorende emotionele belasting.

Methode: 182 mantelzorgers van Nederlandse verpleeghuisbewoners met dementie van 65 jaar en ouder vulden de Neuropsychiatrische vragenlijst (NPI) in voor het meten van de ernst van BPSD en bijbehorende emotionele belasting. Persoonlijkheid werd gemeten met de verkorte vorm van de vragenlijst voor de DSM-5 persoonlijkheid (PID-5-BF) en twee leeftijdsspecifieke instrumenten: de Hetero-Anamnestische Persoonlijkheidsvragenlijst (HAP 2.0) en de Gerontologische Persoonlijkheidsstoornissen Schaal (GPS). Relaties werden onderzocht met correlatie- en regressieanalyses.

Resultaten: Symptoomernst en emotionele belasting correleerden met Negatieve Affectiviteit, Antagonisme en indicaties voor een persoonlijkheidsstoornis. Emotionele belasting had ook een middelgroot effect op Afstandelijkheid. Maladaptieve persoonlijkheidstrekken waren gekoppeld aan een hogere BPSD-ernst en meer emotionele belasting.

Conclusie: Resultaten zijn consistent met eerdere bevindingen. Maladaptieve persoonlijkheidstrekken zijn significant verbonden met BPSD-ernst en emotionele belasting. Persoonlijkheidsonderzoek voegt waarde toe door de mogelijkheid van meer gepersonaliseerde zorg bij BPSD-behandelstrategieën.

Trefwoorden: gedrags- en psychologische symptomen bij dementie, emotionele belasting van zorgverleners, maladaptieve persoonlijkheidstrekken, premorbide persoonlijkheid

Je moet ingelogd zijn om de rest van de inhoud te bekijken. Alsjeblieft . Geen lid? Join Us

Verkenningen in de ouderenpsychologie. Meerwaarde van breed gedragen onderzoeksagenda’s

Achtergrond: Ouderen blijven ondervertegenwoordigd in wetenschappelijk onderzoek, en diverse domeinen in de ouderenpsychologie zijn nog onderbelicht. Het opstellen van breed gedragen onderzoeksagenda’s is een cruciale stap voor het sturen van toekomstig wetenschappelijk onderzoek in dit vakgebied. Hierbij is een gelijkwaardige inbreng van alle belanghebbenden van groot belang.

Doel: Dit artikel illustreert een methodologie voor het formuleren van onderzoeksagenda’s in diverse domeinen van de ouderenpsychologie, vanuit het perspectief van cliëntvertegenwoordigers, naasten en zorgverleners.

Methode: Er wordt een multidimensionale benadering ingezet, waarbij zowel ervaringskennis als professionele kennis wordt benut om onderzoeksprioriteiten te formuleren. Een evenwichtige combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve methoden vormt de basis, met gelijkwaardige inbreng van cliëntvertegenwoordigers, naasten en zorgverleners in een klankbordgroep, een open brainstorm en twee prioriteringsrondes.

Conclusie: Deze aanpak biedt potentieel voor diverse onderzoeksgebieden binnen de ouderenpsychologie, zoals – maar niet beperkt tot – persoonlijkheidsstoornissen, autisme, forensische problematiek, neurocognitieve problemen, verslavingsproblemen, psychotische stoornissen en ADHD.

Trefwoorden: onderzoeksagenda, onderzoeksmethode, ouderenpsychologie, patiëntparticipatie

Je moet ingelogd zijn om de rest van de inhoud te bekijken. Alsjeblieft . Geen lid? Join Us

Het licht zien

Als redactie presenteren we met trots de allereerste editie van het Tijdschrift voor Ouderenpsychologie. In dit tijdschrift staat praktijkgerichte wetenschappelijke kennisverspreiding van de ouderenpsychologie centraal. Daarnaast beogen we met onze rubrieken de kritische, wetenschappelijke attitude… Lees verder »Het licht zien